Τους τελευταίους μήνες, η ΗΠΑ του Τραμπ έχει αναπτύξει δυνάμεις στα χωρικά ύδατα της Βενεζουέλας του Μαδούρο με τη αόριστη δικαιολογία της αντιμετώπισης των ροών ναρκωτικών που εξέρχονται από την χώρα. Με την χερσαία εισβολή να πλησιάζει, γίνεται οφθαλμοφανές ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για μια από τα ίδια: μια παλιά, καλή απόπειρα παρέμβαση στην πολιτική μιας χώρας της λατινικής Αμερικής, βγαλμένη από το ψυχροπολεμικό δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.
Βέβαια σημερα, ελέω κοσμοκρατορίας και ενός “ιδιαίτερου” ηγέτη, οι Ηνωμένες πολιτείες στερούνται τακτ, στυλ και φαντασίας, με το επικείμενο πραξικόπημα να είναι εξόφθαλμο, άμεσο και να στερείται την φινέτσα και την μακιαβελική διάνοια των από την CIA ενορχηστρωμένων παρεμβάσεων του προηγούμενου αιώνα. Οι φωστήρες του πενταγώνου και του οβάλ γραφείου φαίνεται να χρειάζονται μια επιστροφή στα βασικά και ο πλέον κατάλληλος τρόπος ίσως να ναι η ανάγνωση του πολυφωνικού μυθιστορήματος Με Τέσσερα χέρια, του μεγάλου Μεξικανού μαίτρ της αστυνομικής λογοτεχνίας Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ.
Με πλούσιο συγγραφικό έργο, ο συγγραφέας που έχει χαρακτηριστεί ως ανανεωτής του αστυνομικού μυθιστορήματος στην Λατινική Αμερική, γράφει το "Με τέσσερα Χέρια" στην αυγή της δεκαετίας του '90, έχοντας μόλις τελειώσει με τον διασημότερο χαρακτήρα του, τουλάχιστον προσωρινά καθώς θα τον ξανασυναντήσει όταν γράψει και ο ίδιος με τη σειρά του ένα μυθιστόρημα με τέσσερα χέρια λίγα χρόνια αργότερα, τον Έκτορ Μπελασκοαράν Σάυν, η σειρά βιβλίων με τις περιπέτειες του οποίου τον έκανε διάσημο. Βρίσκουμε εδώ όλα τα χαρακτηριστικά που έχουν κάνει τα βιβλία του αγαπημένα τόσο στον ισπανόφωνο κόσμο όσο και εκτός αυτού: γραφή που ξεφεύγει από την φλατ πεπατημένη του μέσου αστυνομικού μυθιστορήματος, ειρωνεία και χιούμορ, πολιτικοκοινωνικό σχόλιο που δεν φοβάται να διαλέξει πλευρά, και μια τόσο χαρακτηριστικά μεξικάνικη μελαγχολία που καταφέρνει να διαβρώσει ακόμη και τους σκληρότερους χαρακτήρες. Στις σελίδες του, το νουάρ συναντά την ψυχροπολεμική πραγματικότητα της Λατινικής Αμερικής, όπου μια επιχείρηση δολιοφθοράς με στόχο έναν αξιωματούχο των Σαντινίστας της Νικαράγουα ξετυλίγεται ανάμεσα σε μια πλειάδα απίθανων χαρακτήρων.
Ο Γκρέγκ Σάιμον και ο Χούλιο Φερνάντες, δύο ετερόκλητοι, μαχόμενοι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι που ονειρεύονται να γράψουν ένα μυθιστόρημα “με τέσσερα χέρια”, ένα στέλεχος τον Σαντινίστας, ένας βούλγαρος επαναστάτης που ξαναγράφει ένα κλασικό μυθιστόρημα, ένα ισπανός αναρχικός διάνοια στην πλαστογραφία, ένας Αμερικανός ηθοποιός που πήρε μέρος στον Ισπανικό εμφύλιο, ένας ναρκέμπορος και τα τσιράκια του, μια μεξικανή διδακτωρ που οι αλλοπρόσαλλες διατριβές της συνεχώς “κόβονται” από τους “πάνω”, μια υποτροφία που συνυπογράφουν ένας επαναστάτης που είχε καταφύγει στην Μπάχα Καλιφόρνια μαζί με τον θρυλικό σταρ του βωβού κινηματογράφου Σταν Λωρέλ, o διάσημος μάγος Χουντίνι, ο Τρότσκι και ένα χαμένο του χειρόγραφο που περιέχει μια απόπειρα να γράψει αστυνομική λογοτεχνία. Ένα ensemble cast που πλαισιώνει την παράσταση που ενορχηστρώνει από τις σκιές ο μεγαλομανής διευθυντής ενός παρακλαδιού της CIA, μιας συνωμοσίας που αξιοποιεί με μακιαβελική μαεστρία πληροφορίες, ανθρώπους και κεφάλαια, αναμιγνύει την αλήθεια με το ψέμα, την πραγματικότητα με τη μυθοπλασία, για να προωθήσει τα συμφέροντα του ιμπεριαλισμού.
«Ἐπαγγελματίες τῆς ἐξουσίας προσλαμβάνουν ἐπαγγελματίες τῶν πληροφοριῶν οἱ ὁποῖοι προσλαμβάνουν ἐπαγγελματίες περίεργους, ποὺ προσλαμβάνουν νομιμοποιημένους ἐγκληματίες γιὰ νὰ συνεχίσουν τὸ παιχνίδι στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων».
Ο Τάιμπο, με το “Με τέσσερα χέρια” καταφέρνει να δημιουργήσει ένα μυθιστόρημα που ξεφεύγει από τα στενά όρια του αστυνομικού μυθιστορήματος. Με σπιρτόζικη γραφή, μέσα από μια αφήγηση που μοιάζει να ταιριάζει σε δοκιμαντέρ, χαρτογραφεί την ίδια τη φύση της συνωμοσίας ως οντολογική συνθήκη της Λατινικής Αμερικής, όπου κάθε επίσημη ιστορία κρύβει μια ανεπίσημη, κάθε ήρωας είναι δυνητικά προδότης, και κάθε νίκη φέρει μέσα της τον σπόρο της ήττας. Από τη Γουατεμάλα του '54 ως τη Χιλή του '73, από τη Νικαράγουα των Κόντρας ως τη σημερινή Βενεζουέλα, η ίδια σκοτεινή χορογραφία επαναλαμβάνεται με μονότονη επιμονή. Ίσως γι' αυτό το "Με Τέσσερα Χέρια" παραμένει επίκαιρο, γιατί μας υπενθυμίζει ότι στη Λατινική Αμερική, όπως περίπου έγραψε κάποτε ο Γκαλεάνο, η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ως φάρσα αλλά επιμένει ως τραγωδία που αρνείται να τελειώσει.
Ένα εξαιρετικό, χορταστικό μυθιστόρημα.
