BAR ITALIA

Δύο ταξίδια στην Ιταλία, ένα στο Βορρά και ένα στο Νότο

Παρατηρώ το πλήθος πίσω από το μεγάλο τζάμι του Alibus. Σκέφτομαι ότι η Νάπολι δεν είναι μια καλά τακτοποιημένη πόλη, όπως το Μιλάνο, για παράδειγμα, ή η Μπολόνια. Εδώ βασιλεύει το χάος και η τυχαιότητα. Από το χάος βέβαια ξεπήδησε ο κόσμος, έτσι δεν έλεγαν οι Έλληνες; Δεν ξέρω ακόμη ότι σε λίγες μέρες, σε κάποιο θερινό σινεμά της Αθήνας, μαζί με τον Τζόυς θα πάω να δω για δεύτερη φορά την αξεπέραστη ταινία των αδελφών Ταβιάνι με αυτόν ακριβώς τον τίτλο: Kaos. Και στο ποτό που θα πίνουμε μετά, εγώ θα αναπολήσω για μια στιγμή όλη αυτή την αδιανόητη ακαταστασία που βασιλεύει στη Νάπολι, την κίνηση των πεζών και των αυτοκινήτων στους δρόμους, τα πλοία που πηγαινοέρχονται στο λιμάνι, τις βέσπες που τις καβαλάνε τρία-τρία τα χαμίνια της γειτονιάς, το μπακάλικο του φωνακλά μετανάστη, την Αφροδίτη της Πομπηίας με το κοχύλι και την Αφροδίτη του Πιστολέτο με τα κουρελάκια, τους κήπους και τα μποτοξαρισμένα χείλη στο Κάπρι, τα καντηλάκια των καθολικών στις κόγχες και τις εικόνες του Ντιέγκο Μαραντόνα με φωτοστέφανο στους τοίχους, τα Άπερολ και την μπίρα Περόνι, την ισπανική γειτονιά και την απέραντη ομορφιά όπως την αντικρίζεις από το Posillipo, όλη τη φασαρία και τη μυρωδιά των δρόμων και των ανθρώπων, και θα σκεφτώ πόσο θα ταίριαζε στην πόλη αυτή, το βράδυ, που όλα καταλαγιάζουν και όλα σεληνιάζονται, το τραγούδι του Νικόλα Πιοβάνι «Mal di luna» όπως το τραγουδάει στη βάρκα, κάτω από το φως του φεγγαριού, ο όμορφος Σάρο πηγαίνοντας να βρει την Σιντόρα με τον πόθο να του καίει τα σωθικά αλλά που ποτέ δεν θα τον σβήσει.
notion image
Έχω επισκεφθεί την Ιταλία μισή ντουζίνα φορές.
Αν χρειαστεί να αναζητήσω μια από τις στιγμές πραγματικής και άνευ όρων ελευθερίας που έχω ζήσει, θα την βρω κάπου στις νότιες πλαγιές του Βεζούβιου, το μυθικό καλοκαίρι του 15’, μια δεκαετία πίσω. Είναι σούρουπο και με δύο φίλους έχουμε μόλις φτάσει στον θρυλικό κόλπου του Αμάλφι. Μένουμε σε έναν από τους δεκάδες οικισμούς που βρίσκονται κρεμασμένοι στις πλαγιές του βουνού, ένα γραφικό χωριουδάκι πάνω από το ίδιο το Αμάλφι, που ονομάζεται Scala, και αφού τακτοποιούμαστε στο κατάλυμα που θα μας φιλοξενήσει τις επόμενες μέρες, αποφασίζουμε να κατεβούμε στο Αμάλφι για εξερεύνηση. Αφήνω τους άλλους δύο, που αποκαμωμένοι από την μεγάλη, κουραστική και περιπετιώδη διαδρομή από την Νάπολη ως εδώ χρησιμοποιώντας τα μέσα, επιλέγουν να πάρουν ταξί ως εκεί, και χάνομαι στο μονοπάτι που οδηγεί στις ακτές μέσα από το βουνό. Είμαι εικοσιπέντε, έχοντας μόλις αυτό το καλοκαίρι ξεμπερδέψει από φανταρικό και σπουδές, ο κόσμος και το μέλλον είναι μπροστά, τα πάντα μπορούν να συμβούν. Το μονοπάτι περνά μέσα από γραφικές ιταλικές αυλές, από ερειπωμένες βίλες, στυλιζαρισμένα χωριάτικα σπίτια και από λεμονιές που το έφορο ηφαιστειακό έδαφος έχουν παραφορτώσει με λεμόνια. Καθώς το μονοπάτι κατηφορίζει πλησιάζοντας το γεμάτο κόσμο Αμάλφι και φτάνει η μπλε ώρα, με πλημμυρίζει ένα αίσθημα ευδαιμονίας και ελευθερίας.
notion image
Ξαναγύρισα στην Καμπανία λίγα χρόνια αργότερα, αυτή τη φορά για να δω την πρωτευουσά της αλλά και τη διάσημη Πομπηία, μαζί με την κοπέλα που έμελλε να γίνει η γυναίκα μου. Η Νάπολη, μέσα στο χάος και την ατελή ομορφιά της έχει κάτι το μαγικό που σε καμιά από τις τέλειες πόλεις-στολίδια του βορρά δεν μπορείς να βρει. Κάτι ανεξήγητα γοητευτικό που θα κάνει τον ταξιδιώτη που τριγυρνά στα μικρά γραφικά σοκάκια της να την ερωτευτεί, να αφήσει ένα κομμάτι των αναμνήσεών του σε μια αυτοσχέδια γιορτί και έναν χορό ταραντέλας που έχει στηθεί αναπάντεχα και ξαφνικά έξω από μια συνοικιακή τρατορία.
notion image
Μακροσκελής ο πρόλογος μα καθόλα απαραίτητος για να πάρω μια θέση στο διαφωνία των Ζώη Κασάρη και Γιάννη Μπαλαμπανίδη, των οποίων το βιβλίο Bar Italia ήταν κατά κάποιο τρόπο το έβδομο ταξίδι μου στην χώρα που οι δυό τους, συμφωνούν, είναι η ωραιότερη χώρα του κόσμου.
Οι δύο τους, φίλοι που και οι δύο γεννήθηκαν στην Θεσσαλονίκη και τώρα ζουν και εργάζονται στην Αθήνα, μοιράζονται την αγάπη για την Ιταλία και ταξιδεύουν σε αυτή ξεχωριστά αναζητώντας το “μεσογειακό ταίρι του τόπου καταγωγής τους”, την “ωραιότερη πόλη της ωραιότερης χώρας του κόσμου”
Ο Ζώης Κασάρης την αναζητά στο Βορρά, στην Τεργέστη, την πόλη που αφήσαν το στίγμα τους προσωπικότητες όπως ο Φεραίος και ο Τζόυς, όπου φτάνει συναντώντας στο δρόμο του μερικές από τις ωραιότερες πόλεις του Ιταλικού Βορρά: το λιμάνι της Ανκόνα, την Κόκκινη Μπολόνια, την μισοβυθισμένη στο νερό και τους τουρίστες Βενετία και το πολύβουο και στυλάτο Μιλάνο. Πόλεις βαριές σε ιστορίες και κουλτούρα, πόλεις γεμάτες αναγεννησιακά θαύματα, παλμό και σύγχρονα προβλήματα. Συναντά ντόπιους, τουρίστες, εργάτες, καλλιτέχνες, παρατηρεί, στοχάζεται, γεύεται και καταγράφει το ταξίδι του στο πρώτο κομμάτι του Bar Italia.
Στο δεύτερο κομμάτι, ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης, εμπνευσμένος από το ταξίδι του Κασάρη, απαντά με μια επίσκεψη στη ευρύτερη περιοχή της Νάπολη. Περιπλανιέται στις γειτονιές της, επισκέπτεται την Πομπηία και το μαγευτικό Κάπρι, καταγράφει τη δική του εκδοχή του ιταλικού ονείρου, ένα ταξίδι στο Νότο, πιο ωμό, πιο εκρηκτικό, γεμάτο αντιθέσεις και πάθη. Στη Νάπολη, ανάμεσα στα απλωμένα ρούχα, τις Vespa που σκίζουν τα στενά και τις φωνές των κατοίκων, ο Μπαλαμπανίδης νιώθει πως αγγίζει την καρδιά της Μεσογείου. Η πόλη τον τυλίγει με την άναρχη ομορφιά της, τη ζωντάνια και την παρακμή της, το παρελθόν που στέκει πεισματικά παρόν.
Αφηγήσεις δύο ταξιδιών, που δημιουργούν ένα βιβλίο που ακροβατεί μεταξύ ταξιδιωτικής ανάμνησης, δοκιμίου και λογοτεχνίας. Γιατί η καλή ταξιδιωτική λογοτεχνία οφείλει, εκτός από το να ταξιδέψει τον αναγνώστη και να τον κάνει να σκεφτεί και να προβληματιστεί μέσα από την αφήγηση του συγγραφέα. Και εδώ, στο Bar Italia, το αμάγαλμα των εμπειριών του Ζώη Κασάρη και του Γιάννη Μπαλαμπανίδη, το ταξίδι δεν είναι παρά η αφορμή για να στοχαστούν και να μιλήσουν για την ιστορία, την πολιτική, την αγάπη και την φιλία, την περιπλάνηση και το ξόδεμα.
Α, και για να καταλήξουν στο ποιά είναι η ωραιότερη πόλη της ωραιότερης χώρας του κόσμου. Όπως μαρτυρά ο πρόλογος μου, θα πάρω το μέρος του Μπαλαμπανίδη και της μαγευτικής Νάπολη.
Από τις εκδόσεις Πόλις.